Тодорхойлолт
Бүтээгдэхүүний загварын нэр: Хатан эмээл (мөнгөн утсан сүлжмэл эмэгтэй эмээл)
Уг бүтээл нь урд бүүрэг эгц босоо хүнхэр бортогон хэлбэртэй, хойт бүүрэг налуу уужуу суудалтай.Урд хойт бүүрэг ташуурын чимэгийг монголын уламжлалт ургамлын дүрс, үчимбэр амьтаны дүрсийг монголын дархны урлагийн хамгийн нарийн хийцлэл болох дан буюу эгээмэл сүлжмэлээр ороон сүлжиж, мөн хөндий утсан сүлжмэл буюу давхар сүлжээс, хөөмлийн технологийг хослуулан ашиглан үнэт металл дээр үнэт чулууг шигггэн эмэгтэй хүнд зориулагдан бүтээснээрээ онцлог эмээл юм.(зураг1)
Урд бүүрэгний голын цэцгэн чимгийг эртний хатдын малгайн чимэгний олдвороос санаа авч хөндий утсан сүлжмэлээр чимэглэн урлав (зураг2).
Эмээлийн салшгүй нэг хэсэг болох ташуурыг 13-р зууны үеийн цэргийн зэр зэвсэг болох "бялуу" -аас санаа аван урлав. Энэ үед хамгаалах хэрэгсэл нь нум сумнаас гадна монголын хөнгөн морыон нь жад, хутган жад, илд, байлдааны сүх, бялуу шийдэм, хутга,бугуйл цалмаар зэвсэглэдэг байжээ" хэмээн тодорхойлжээ". Аливаа цохих шийдэмлэх модыг бялуу хэмээмүй" хэмээжээ . "Мукаддимат ал-Адаб" тольд "Bula' u", "Bulawu" гээд оросоор " Дубина", түрэгээр "Cumag" гэж орчуулжээ. Чөмөг ясны үзүүрийн бүдүүн хэсгийг одооч булуу гэдэг бөгөөд бас хавдаж томорсон булдрууг ч булуу гэдэг. Энэ бол эрт цагт чөмөг яс шиг хэлбэртэй дэлдэх зэвсгээ булуу (булау) хэмээж байсны гэрч. Харин эгшиг солигдох, хувирах ёсны дагуу яваандаа ибялуу болон сунжирсан бололтой. Орос хэлнээ одоо ч буй "Булава"гэдэг үг нь монгол хэлний эл "Bulawu''-г цагийн хэллэгээр нь тэмдэглэн үлдээсэн баримт юм.Бялууны цохилуур түрүү нь том бонхгор агаад түүний гадарга нь гөлгөр.эсвэл өргөс, шүдтэй бөөрөнхий, зууван, гурвалжин дөрвөлжин янз бүрийн хэлбэртэй банйа. Бялууг ганц гараар барьж эргэлдүүлэн дэлдэнэ.Хархорумын тууринаас гарсан нэгэн төмөр төмөр бялууг үзвэс "11см-ийн голчтой, бөөрөнхийдүү хэлбэртэй, модон бариулыг нь 3,5см-ийн голчтой цөнд углан тогтоосон байжээ".Түрэгийн үед бөөрөнхий болцуутай, бас болцуугүй бялуу, шийдэм хэрэглэж байсан бөгөөд Монголын ихгүрнийүед нарийн хийцтэй бялуу гарч иржээ. Энэ нь охор зэвсэг бөгөөд ойрын тулаанд ашигладаг байжээ.
Монголчууд эртнээс эхлэн бялууны төрлийн шийдэм, бороохой, бэрээ, манчуурга болон үет ташуур, дөрвөлжин ташуур, төмөр тохоймол зэрэг ташуурын төрлийн дэлдэх.занчих зэвсгийг үйлдэн ашиглаж байсан билээ. Үүнд: Төмөр гуулийг давтан ташуурын адил болгож хулс модыг дүрслэн бариулд нь балтагдолт талбиж үйлдсэн зэвсгийг"Үет ташуур" гэдэг байжээ. Иймээс уг ташуурыг эртний хэрэгсэлийг орчин үед нийцүүлэн үнэт металл дээр үнэт чулуу шигтгэн утсан сүлжмэлийн аргаар эмэгтэй хүнд хөнгөн чамин урласан нь бусад ташуураас онцлог юм.(зурагЗ)
Мааюууз нь япон торгон дээр эмэгтэй хүнд зориулан монголын уламжлалт зүү ороох урлагийн төрөл болох нарийн утсаар мөнхийн хөдөлгөөнийг бэлгэдэн ургамлын дүрсийг зүү ороон хатгаж зоосон ширээний сүлжмэлээр даран голын цэцгийг саа дарах оёдлоор урласнаараа онцлог юм(зураг 4) Гөлөм нь хүннү хэлбэрийн дугуй хэлбэртэй гөлөм дэвсийг ямааны арьсан дээр бадамлянхуа цэцгийг эсгий товойлгон ургамлын дүрсээр тойруулан саа дарах оёдлоор даран хонины арьсаар хамар хийн эрчилсэн утсаар хажлан урласнаараа онцлог гөлөм юм.(зураг 5) Эмээлийн ганзагыг 16 н утасны зоосон ширээний сүлжмэлээр 8аар сүлжин дөрвөөр салаалж сүлжин 2 хэсэг болгон сүлжсэнээрээ бусад эмээлээс ялгарсан онцлогтой (зураг 6)
| Томьёолол | Тодорхойлолот |
|---|---|