Товч тайлбар

Манай улсын хувьд эрт дээр үеэс адуун сүргийг эрхэмлэн дээдэлж, аж ахуйндаа хэрэглэж ирсэн бөгөөд адууны сүүг исгэж айраг хэмээх ундааг үйлдвэрлэн хүнсний нэг хэрэгцээгээ хангаж ирсэн уламжлалтай. Манай оронд гүүний айраг үйлдвэрлэх явдал олон мянган жилийн түүхтэй. Гүүний айргийг боловсруулахдаа эрт дээр цагаас үхрийн ширэн хөхүүрт болон модон саванд (андуу) модоор хийсэн бүлүүрээр бүлж исгэх ажиллагааг явуулдаг байсан нь өнөөг хүртэл уламжлагдан ирсэн. Өдрийн саасан саамаа хувь тэнцүүлсэн хөрөнгөнд хийж, битүү нүргүүлэн жигд хэмээр, цалгиулж үсчүүлэхгүй бүлж, шуугисан шаагисан, хамар цоргиж сэнгэнэсэн, уруул чимчигнүүлсэн сайхан айраг исгэнэ. Айраг сайхан исэхэд гол нөлөөтэй нэг чухал ажиллагаа бол бүлэх юм. Бүлэхдээ улирлын байдпаар тохируулан зун бол саамаа хийнгүүт 5000-7000 /2-3 цаг/, намар бол 3000-4000 /1.30- 2 цаг/ бүлнэ. Айраг исгэхэд саам, хөрөнгөө хийх сав болох хөхүүр эсвэл модон хувин, сүүн хүчлийн молекулуудыг задалж исгэх явцыг эхлүүлэх бүлүүр гэсэн үндсэн хэрэглэгдэхүүнүүд ашиглагдана. Сүүлийн үед малчид маань айраг бүлэх ажиллагааг хөнгөвчилсөн далбаатай, эргэх хөдөлгөөнөөр ажилладаг төхөөрөмжүүдийг өргөн ашиглах болсон. Ингэж исгэх арга нь уламжлалт бүлэх аргатай харьцуулахад бүлэх технологи нь өөр зарчмаар явагдаж байгаа учраас бүтээгдэхүүний амт, чанарт нөлөөлж байна. Уламжлалт гар аргаар айраг бүлэх нь биеийн хүч болон цаг хугацаа их зарцуулдаг ажил болдог. Бидний зохион бүтээсэн төхөөрөмж нь хүний хөдөлмөрийг хөнгөвчилсөн, уламжлалт бүлэх технологийг алдагдуулахгүйгээр босоо чиглэлд цохилт өгөх зарчмаар ажилладаг. Айраг бүлэх төхөөрөмж нь хүний хүч хөдөлмөрийг хөнгөвчлөхөөс гадна айраг бүлэх тэр хугацааг өөр ажилд зарцуулах, амрах зэрэг амьдралын тав тухыг хангаж өгч байгаагаараа онцлог юм. Айраг бүлэх төхөөрөмжийг хөхүүрийн дээд талд эсвэл айраг исгэж байгаа модон хувингийн таган дээр байрлуулах боломжтой. Хийцийн хувьд энгийн хялбар, үнэ өртөг хямд учир малчид болон айраг үйлдвэрлэгчид өргөнөөр ашиглах боломжтой.

1. Айраг бүлэх төхөөрөмжийн ялгаа нь эрчлүүр дугуйн бариулыг эргүүлэхэд хөдөлгөөн голоор дамжин хөшүүрэг, ганхах хөдөлгүүрт ирж бүлүүрийг дээш доош шилжих хөдөлгөөнд оруулж айраг бүлэх зорилготой, суурь тавцан (1), рам (2), эрчлүүр дугуй (3), гол (4), урт хөшүүрэг (5), босоо тулгуур (6), ганхах хөшүүрэг (7), чиглүүлэгч (8), бүлүүр (9), сав (10), бариул (11), богино хөшүүрэг (12) гэсэн хэсгүүдээс бүрдэнэ.

2. Төхөөрөмжийн томьёоллын 1 дүгээрийн ялгаа нь суурь тавцан (1) нь хүнсний зориулалтын хуванцар материалаар хийсэн айраг исгэсэн савны таг дээр эсвэл хөхүүрийг бэхэлсэн рам (2) дээр байрлуулах зориулалт бүхий бэхэлгээтэй байна.

3. Төхөөрөмжийн томьёоллын 1 дүгээрийн ялгаа нь эрчлүүр дугуйн (3) диаметрийг 108 мм-ээс багагүй байхаар хийж,  жинг хөнгөлөх зорилгоор нүхнүүд гаргаж, эрчлүүр дугуйн (3) гадна ирмэг дээр бариулыг (11) байрлуулсан.

4. Төхөөрөмжийн томьёоллын 1 дугаарын ялгаа нь тахир гол (4) нь эрчлүүр дугуйтай (3) хөдөлгөөнгүй холбогдоно.

5. Төхөөрөмжийн томьёоллын 1 дүгээрийн ялгаа нь урт хөшүүрэг (5) нь хоёр талдаа нугасан холбоосоор тус тус холбогдох бөгөөд энэ нь урт хөшүүргийг хоёр тийш чөлөөтэй шилжих хөдөлгөөнд оруулна.

6. Төхөөрөмжийн томьёоллын 1 дүгээрийн ялгаа нь ганхах хөшүүрэг (7) нь гуравны нэг дээр гаргасан нүхээр босоо тулгууртай (6) нугасан холбоосоор холбогдож бүлүүрийн (9) дээш доош шилжих хөдөлгөөний замыг уртасгана.

7. Төхөөрөмжийн томьёоллын 1 дүгээрийн ялгаа нь бүлүүр (9) босоо тэнхлэгийн дагуу дээш доош хөдөлгөөнийг хийхэд чиглүүлж өгөх зориулалт бүхий чиглүүлэгчийн (8) хойд төгсгөлийг босоо тулгууртай (6) боолтоор бооно.